جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اما آنچه در این نوشتار به دنبال طرح آن هستیم، صورت اجمالی آن را به نحو مختصر چنین می‌دانیم: - آزادی یک واقعیت و یک حقیقت است . - آزادی یک صفت و عنوان تحصیلی برای انسان است یعنی اینکه انسان چنان است که می‌تواند آزاد باشد، آزادی چیزی نیست که کسی به انسانها بدهد بلکه راه درست تحصیل آن در زمینه فردی و اجتماعی این است که زمینه و موجبات حصول آن بوسیله اخلاق و تربیت فردی و ساختار قانونی و سیاسی اخلاقی حکومت و دولت با مدیریتعلمی و عدالت اجتماعی فراهم باشد. - آزادی "زمینه" و "محصول" ارزشها و فضائل اخلاقی است زیرا اگر انسان کرامت و آزادی خود را از دست بدهد در قبال کرامت از دست رفته خویش هر چه بدست آورد زیان کرده است . - نسبت فرد و اجتماع نسبت مظروف و ظرف است و ممکن نیست در یک ظرف آلوده که پر از فساد و آفت و حق‌کشی است مظروف آن (افراد انسان) سالم بماند. بنابراین عدالت اجتماعی اصل مهمی استکه آزادی را حاوی و شامل است پس آزادی درونی و اخلاقی منهای آزادی و عدالتاجتماعی مانع رشد و سعادت فرد و اجتماع است . - در تعریف ماهیت آزادی و اهداف و مبانی آن در هر مکتب باید چهار اصل زیربنایی مهم را ملحوظ کنیم که عبارتند از : هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی، اخلاق و ارزشهای انسانی، لذا قبل از اینکه آزادی یک مقوله سیاسی اجتماعی باشد مقوله‌ای است که در زمینه انسان‌شناسی و نوع تعریف از انسان مورد بحث قرار می‌گیرد. و آزادی سیاسی اجتماعی میوه‌ای است که از ریشه و زمینه آن چهار اصل مذکور حاصل می‌شود. - آزادی با دو عنصر "ایمان" و "عقل" ارتباط زنده و حیاتی دارد که در صورت جاری بودن دو عنصر ایمان و عقل در زندگی انسان هم به آزادی درونی می‌رسیم و به آزادیهای بیرونی و دوری از اسارت و بندگی. - آزادی کامل و آرمانی در زبان هنجارهای دینی با تعابیر "فالح"، "تقوی" و "کرامت انسان" بیان شده است . - اصل بسیار مهم سیاسی اجتماعی و تربیتی دینی "امر به معروف و نهی از منکر و تواصی به حق و صبر" اگر با زمینه‌سازی درست تعلیم کتاب و حکمت به حاکم و مردم در حیات اجتماعی جاری باشد موجب آزادی واقعی دینی در حکومت اسلامی است . - طالبان آزادی واقعی و حاکمان آزادی‌بخش که نسبت به آزادی اهتمام دارند ساختار سیاسی اخلاقی حکومت و مجاری امور را به گونه‌ای تنظیم می‌کنند که "خواست و نیاز و اندیشه مردم" مورد شناخت قرار گیرد. و در مسیر درست حرکتکند و این از طریق بیان آزاد فکر میسر است . لذا آزادی شعار انسانهای متواضع و محتاج است که خود را فوق حق و اخلاق و قضاوت عمومی و تعدیل و تصحیح نمی‌بینند. - با ملاحظه چهار مبنای اساسی تعریف آزادی دینی که عبارتند از: هستی‌شناسی دینی، انسان‌شناسی دینی، اخلاق و ارشهای انسانی در دین و معرفت‌شناسی سه اصل مهم به عنوان مبادی و اصول موجبه آزادی در اسلام مطرح است که عبارتند از: "اصل ولایت - اصل عبودیت - اصل عدالت . اصل ولایت شاخص نحوه ارتباط انسان با خداوند است که مطابق و ملازم با حریت است ، اصل عدالت (عدالت اجتماعی) شاخص ارتباط انسان با جامعه در قالب قانون و حق است که حاوی و شامل آزادی است .

در این رساله پس از بررسی لغوی و اصطلاحی فطرت و بحث از ادراکات فطری و گرایشهای فطری و بالاخره خداشناسی فطری به نتایج زیر رسیدیم. -1لغت فطرت طبق نظر عامهء مفسرین به معنای خلقت اولیه انسان با ویژگیهای خاص است . -2 اصطلاح فطری در نظر حکمای اسلامی بر خلاف نظر عده‌ای از فلاسفه عقل‌گرای غربی است و آنها معلومات حصولی را بطور فطری قبول ندارند. -3 آنها همچنین معلومات بدیهی و اولیه را فطری می‌دانند اما این معنا از معلومات فطری با ادراکات فطری که ذاتی ذهن است فرق دارد. -4 حکمای اسلامی معلومات فطری را در حیطهء علم حضوری قبول دارند. -5حکمای اسلامی برای انسان پاره‌ای گرایشهای مقدس مثل حقیقت جویی و کمال‌جویی و زیبایی‌طلبی و عدالت‌دوستی و خداجویی و خداپرستی را فطری و ذاتی روح او می‌دانند. -6خداشناسی نیز در نظر حکمای اسلامی فطری حضوری است . -7 نظر قران نیز در مورد معرفت فطری موید نظر حکمای اسلامی است . -8در قرآن خداگرایی و خداشناسی به معنای علم حضوری فطری می‌باشد. -9در روایات اسلامی نیز به فطری بودن خداشناسی تاکید شده است .

دین مبین اسلام شامل دستورات و مقرراتی از جانب پروردگار است که عدول از این دستورات، نافرمانی و گناه محسوب می‌شود. پیامد این نافرمانی‌ها به ‌صورت شر و حوادث ناخوشایند در زندگی بشر بروز پیدا می‌کند. نهج‌البلاغه به عنوان کلام امام علی (علیه‌السلام) و یکی از منابع معتبر دین اسلام که به «اخ القرآن» ملقب است در جای جای خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌هابه تأثیر گناه در بروز شرور و حوادث اشاره فرموده است . این گناهان، در این پژوهش به سه حوزه «اخلاقی،اعتقادی و اجتماعی» تقسیم شده‌اند؛ از جمله این گناهان: طمع،بخل،ترک امر به معروف و نهی از منکر و عدم اطاعت از رهبری است که پیامد‌ ‌های این گناهان با توجه به کلام امام (علیه‌السلام) منجر به شروریاز قبیل: ذلت و خواری، تسلط اشرار و عدم استجابت دعا و حقارت می‌شود. پژوهش حاضر با توجه به روش توصیفی-تحلیلی و مطالعه‌ی کتابخانه‌ای تلاش نموده است تا به بررسی موارد فوق و مواردی از این قبیل بپردازد. همچنین علاوه بر بررسی رابطه‌ی بین گناهان و شرور به تحلیلراه‌کارهای رفع و دفع شرور بر اساس نهج البلاغه پرداخته شده است.تقوا،صدقه دادن،اعمال صالحه، استغفار و توبه و... از جمله راه‌های نزول نعمات و دفع و رفع شرور و بلایا و حوادث ناگوارند. پژوهش حاضر به این نتایج دست یافت که گناهان موجب سلب نعمت و زمینه قهر و غضب الهی را فراهممی‌کند وعمل به قرآن کریم،اطاعت از اهل بیت(علیهم السلام)، عدم ارتکاب گناه،توبه و استغفار، موجبنزول و بارش نعمات الهی است.

از آنجائیکه در جهانی پر از شور و بلوا و آمیخته با نگرانی و اضطراب زندگی می‌کنیم زندگی که اضطراب آن ناشی از جنگها و کشتارها و از برخوردهای قدرتهای استکبای که در همه حال حاصل نابودی و تباهی گروهی از مستضعفان می‌باشد، اشاره‌ای مختصر به موضوع قراردادها، مشروعیت قراردادهای بین‌المللی، حکمیت و موارد کاربرد آن شده است . چون شگفتی در این است که دولتهای قلدر چنین وانمود می‌کنند که کوشش و تلاششان در این جنگ‌افروزی و فتنه‌گریها حفظ صلح و امنیت جهان است و اظهار می‌دارند که برای استقرار صلح ناگزیر در برخی از مناطق زمین نیرو پیاده کنند جنگ بین‌المللی اول و دوم بر اثر مطامع و خودبینی اینگونه از قدرتمندان بزرگ جهان پدید آمد، جنگی بود که آتش آن تر و خشک را سوزاند و میلیونها بشر را نابود کرد، جنگی که علاوه بر فقر و مرض و گرسنگی مشکلاتی صخت و اندوههای جانکاه از خود برجای گذاشت . با بررسی موارد فوق روشن می‌شود که دعوی دولتهای بزرگ و مقتدر در تلاش به اصطلاح برقراری امنیت جهانی سخنی جز گزاف نمی‌تواند باشد. در پایان بخش صلح، معاهدات زمان حضرت رسول (ص) اشاره بیان شده و علل پذیرش صلح از جانب جمهوری اسلامی در جنگ تحمیلی اشاره بیان شده است لازم به توضیح است نظرات فقهی تعدادی از علماء شیعه و سنی در باب صلح نیز جمع‌آوری و سرآغاز بحث می‌باشد. و اما بحث جهاد که با توجه به گستره مطالبی که در این موضوع وجود دارد بیشتر متن این پایان‌نامه را به خود اختصاص داده است . شمشیر حضرت علی (ع) و پیروان مکتب او که بر مبنای خداشناسی و انسان‌شناسی حرکت کرده‌اند تشبیه شده با شمشیری که چون چاقوی جراحی در دست طبیبی بصیر و ثقه قرار گرفته و جز معیشت حق در آن دیده نمی‌شود. این شمشیر در صدد از بین بردن جانی که جلوگاه عظمت الهی و شعاعی از اشعه ربانی در او باشد نیست . این جهاد شمشیری است که گلشن جهانهای آدمیان را که میهمان چند روزه خوان گسترده الهی هستند از خارهای زهرآگین پاک نموده آنان را آبیاری می‌نماید. در آئین اسلام کشیدن شمشیر و در معرض کشتن و کشته شدن، فقط و فقط برای اجرای قوانین نورانی الهی که تامین کننده سعادت دنیا و آخرت انسانهاست دیده شده و هر نوع زورگویی و سلطه طلبی و منفعت‌گرایی و لذت‌پرستی و خودکامگی که متاسفانه اغلب جنگها بر مبنای آنها شعله‌ور می‌شود، نفی و مردود شمرده شده است . در این بخش کلیاتی در مورد جهاد از دیدگاه لغت‌شناسان، اصطلاح انواع جهاد - جهاد از دیدگاه قرآن، فلسفه جهاد، شروط جهاد - دفاع و تعریف دفاع مشروع - غزوات حضرت رسول (ص) - وجوب جهاد - سیمای رزمندگان - مقام و فضیلت شهداء - احکام ایران - احکام جزیه - موارد ترک قتال - احکام غنیمت - احکام بغاه و در پایان نگاهی به جنگ تحمیلی و تاثیرات آن بر روناد حرکت انقلاب از منابع فقهی و روایی، تفسیری و تاریخ اسلام با توجه به موضوع پایان‌نامه که صلح و جهاد در اسلام بوده در حد وسع و توان مطلب جمع‌آوری شده است .

در مغرب زمین، شبهات حس‎گرایانی چون هیوم و در پی آن نقدهای کانت نسبت به توانایی عقل نظری در ادراک امور ماورای طبیعی ایجاد تردید نمود. لذا برخی از متکلمان درصدد برآمدند تا راهی غیر از الهیات عقلی، برای اثبات وجود خداوند پیدا کنند. از جمله این راه‎ها، اثبات وجود خدا از طریق تجربه دینی یا مواجهه مستقیم با خداست که توسط افرادی چون شلایر ماخرو آلستون مطرح شده است.از دیگر سو، در تفکر اسلامی نیز، نسبت به گواهی و شوق قلبی انسان و جنبه‎های شهودی وی در امور ماورای طبیعی تاکید بسیار شده است و اهمیت این امور در نزد دین باوران بر کسی پوشیده نیست.اکنون با توجه به نقش والای تجربه دینی و شهود عرفانی در اسلام و جایگاه آن در الهیات جهان غرب، مناسب است پژوهشی در این زمینه صورت پذیرد تا با پرداختن به قرائت‎های مختلف این برهان، ارزش معرفت‎شناسانه آن مورد بررسی قرار گرفته و نقش آن در اثبات خدا روشن شود.

این نوشتار، که مشتمل بر یکپیشگفتار و هشتگفتار است ، قطره‌ای از دریای بیکران معرفتمعصومین استکه در پی اندکی جستجو، از شاگردی بی‌بضاعتفراهم آمده است .پیشگفتار ضمن اشاره‌ای اجمالی به اهمیتو شرافتخداشناسی و طریق تحصیل آن، چند نکته را در خصوصمطالباین رساله متذکر میشود.در گفتار اول نقشپیشوایان معصوم در تحصیل شناختمورد بررسی قرار گرفته است .پساز آن فواید و آثار خداشناسی و ویژگیهای عارفان از دیدگاه دعاها در قالبگفتار دوم بیان شده است .برای پاسخ به این سوال که خداشناسی چه ضرورتی دارد؟ گفتار سوم گشوده شده استو ضمن اشاره به ادله کلامی مساله، بر روی حسحقیقت‌جویی و فطری بودن خداجویی تاکید شده استو به همین مناسببحثفطرتطرح و در ضمن آن اشاره‌ای به بحثیقین شده استدر پایان گفتارسوم، شناختخدا به عنوان هدفخلقتمعرفی شده است .گفتار چهارم معنای معرفتو تفاوتآن با علم را مطرح کرده استو گفتار پنجم در پی پاسخی مناسببه این سوال اساسی استکه آیا اصولا شناختخدا امری ممکن است ؟ پساز بحثامکان شناختخدا، این سوال مطرح استکه آیا معرفتامری اختیاری استو انسان میتواند آن را تحصیل کند؟ برای پاسخ به این سوال گفتار ششم منعقد شده است .گفتار هفتم آغاز خداشناسی استکه بحثاثباتوجود خدا را از سه دیدگاه قران، فلسفه و دعاها مطرح میکند.و بالاخره گفتار هشتم مهمترین ویژگی خداوند یعنی یگانگی او را باز سه دیدگاه قرآن، حکمتو دعاها مورد بررسی قرار میدهد و بیستتعبیر مختلفاز دعاها را در بیان جنبه‌های توحید برمی‌شمرد.

در این تحقیق، ابتدائاً غلات را به عنوان کسانی معرفی نموده ایم که درباره اهل بیت (علیهم السلام) سخنانی گفتند که خود آنها درباره خودشان نگفتند و امامان را در عرض خداوند تبارک و تعالی قرار دادند و صفات الهی را به صورت استقلالی منسوب به اهل بیت (علیهم السلام) کردند. مغالیان، اعتقاداتی مانند حلول یا تشبیه یا تناسخ یا الوهیت یا نبوت و... داشتند که به سبب همین اعتقادات از مرز اسلام خارج و وارد دایره کفر گشتند، از حد و میزان اعتدال و حقیقت، تجاوز کردند و در حق اهل بیت (علیهم السلام) غلوّ نمودند. ائمه (علیهم السلام) که میزان حقیقی افکار و اعمال اند در برابر این ارتفاع غالیان، موضع گرفته و با آنها برخورد فکری و عملی کردند.در این مجموعه ضمنآشنایی اجمالی با پدیده غلو و غالیان، به طور مبسوط با شیوه رویارویی فکری ائمه (علیهم السلام) با این افراد به ظاهر دوست، اما در واقع، دشمن اهل بیت (علیهم السلام) آشنا خواهیم شد و سپس در فصل رویارویی عملی، خواهیم دید که ائمه (علیهم السلام) ضمن نهی از غلو، دستور به تبرّی جستن و سب و لعن غلات را داده‏اند و آنها را به انزوا کشانده و در مواردی آنها را مجروح و یا به قتل رسانده‏اند و یا دستور آن را صادر فرموده‏اند، که مجموع اینها برای خواننده یک پیام اساسی دارد و آن فاصله عمیق میان غالیان و شیعیان است و اینکه این دو گروه را هرگز نباید در کنار هم و با هم دید.

بحث از انسان و انسان‌شناسی قدمتی دیرینه دارد؛ زیرا انسان همواره در اندیشه شناخت ابعاد وجودی، فلسفه خلقت و جایگاه انسان در نظام هستی برای دستیابی به «چگونگی زیستن و بهتر زیستن» بوده است. از سویی فرهنگ، روش و شیوه زندگی مرسوم و عادت شده جامعه در عرصه-های گوناگون حیات اجتماعی است و آموزه‌های اجتماعی اسلام و خصوصاً قرآن کریم در متن آیات خود مبانی و شاخصه‌های آن را معرفی نموده است. در پاسخ به این پرسش که اصول و شاخصه‌های انسان‌شناسانه‌ای که قرآن کریم برای نظام فرهنگی جامعه اسلامی معرفی می‌کند کدامند؟ باید گفت که قرآن کریم در مواجهه با انسان، جهان‌بینی قرآنی را به عنوان اصل و مبدأ حرکت وجودی انسانی تعیین نموده و فلسفه آفرینش جهان را انسان و فلسفه آفرینش انسان را یقین و قرب الهی معرفی نموده است. قرآن کریم از روح، فطرت و اختیار، به عنوان مهمترین لوازم وجودی انسان در نیل به جامعه‌ای با فرهنگ قرآنی سخن به میان آورده و روابط او را در چنین اجتماعی بر اساس رابطه با خدا، خود، همنوع و محیط پیرامونی در مبانی همچون خداشناسی، انسان‌شناسی، جامعه-شناسی و جهان‌شناسی تعریف و تبیین نموده است. از دیدگاه قرآن کریم مهمترین شاخصه‌های انسان‌شناسانه نظام فرهنگی قرآنی عبارتند از: عدالت، ولایت، وحدت، انضباط اجتماعی، رشد محوری و آزادی و هویت قرآنی اجتماعی.

سیر دین‌پژوهی مسیحی، گویای حضور دو نگرش زبانی و تجربی درباره وحی است. رویکرد اول، به دو گروه لفظی و گزاره‌ای، و رویکرد دوم، به دو نوع تجربه تاریخی و تجربه دینی قابل تقسیم است. دیدگاه زبانی، وحی را شامل مجموعه آموزه‌های صادق می‌داند که از سوی خدا فرستاده شده است. نگاه تجربی به انکشاف درونی خدا بر آدمی تأکید دارد. در میان دیدگاه‌های گوناگون، آنچه در مسیحیت حامیان بیشتری دارد، رویکرد تجربی است که در سده ی اخیر به تجربه دینی کشانده شده است. نوشتار پیش روی، پس از تبیین دیدگاه زبانی، عوامل افول آن را می‌کاود. سپس ماهیت رویکردهای تجربی، به ویژه تجربه دینی و لوازم پذیرش و امکان التزام به آن‌ها در باب وحی قرآنی را به بحث می‌گذارد.

این نوشتار بر آن است تا رابطه امامت در دیدگاه تشیع را با سکولاریسم بررسی کند. نخست دلایل ضرورت نبوت و آموزه‌های انبیای الهی برای سعادت انسان بررسی می‌شود و سپس به اثبات می‌رسد که دین اسلام از چنان جامعیتی برخوردار است که برای همه نیازهای انسان و جنبه‌های وجودی او طرح و برنامه دارد. اسلام تنها به جنبه فردی خلاصه نمی‌شود؛ زیرا لازمه اجرای احکام دینی از جمله تحقق عدالت، تشکیل حکومت و تدبیر امور دنیوی مردم است. در ادامه، معنای لغوی و اصطلاحی امامت از دیدگاه تشیع بررسی شده است. امامت به معنای تداوم رسالت انبیای الهی است. در واقع، پس از پیامبر ، امامان معصوم عهده‌دار تبیین وحی و تدبیر امور دنیوی مردم هستند و در زمان غیبت حضرت ولی عصر (عج)، فقیهان جامع الشرایط که آگاه به قوانین اسلامی و عادل و کاردان و مدیر و مدبر هستند، نیابت عام آن حضرت را به عهده دارند. سپس، معنای سکولاریسم و زمینه‌های ظهور آن بررسی شده است. اساساً این گونه ایدئولوژی، یک پدیده غربی است که خاستگاه آن جامعه غربی و آیین مسیحیت است. در ادامه، مبانی سکولاریسم که عقل گرایی و علم گرایی است، بررسی و نقد شده است. درواقع علم گرایی، نوعی مادی گرایی و عقل گرایی نیز نوعی محدودیت بی‌دلیل برای گستره فعالیت عقل است. در پایان، این نکته به اثبات می‌رسد که آموزه امامت در شیعه، با سکولاریسم ناسازگار است.